سه‌رانی کورد هه‌میشه به کڵاوی نوێوه ده‌گه‌ڕێنه‌وه
کوردستان
ئه‌مجه‌د شاکه‌لی
سه‌رکرده‌یه‌تیی
سیاسیی کورد، نه‌ک هه‌ر ئه‌وڕۆ به‌ڵکه به درێژایی دیرۆکی کورد، له هیچ
دانوستاندن و گوتوبێژێکیدا له‌ته‌ک نه‌یارانی کورد و داگیرکارانی کوردستاندا، سه‌رکه‌وتوو
نه‌بووه و هه‌رگیز نه‌گه‌یشتووه‌ته ئه‌نجامێک، که سه‌دله‌سه‌د و بێ هیچ دوودڵییه‌ک
ئاره‌زوو و خواسته‌کانی گه‌لی کورد وه‌دی بهێنێت. هه‌میشه به‌شێکی داخوازییه‌کانی
کورد، جێبه‌جێ نه‌کراون یا بۆ دواتر وه‌دوا
خراون، که له ئه‌نجامدا هه‌ر پشتگوێ خراون. هۆکارگه‌لێکی سه‌ره‌کی خاپاندنی سه‌رکرده‌یه‌تیی
سیاسیی کورد له ته‌واوی ئه‌و دانوستاندنانه‌دا، بێجگه له نه‌بوونی زانیارییه‌کی
ته‌واو و ورد و به ژماره و ئامار و نه‌خشه و... له‌مه‌ڕ ته‌واوی کرده‌وه‌کانی
لایه‌نی به‌رانبه‌ر و خواسته‌کانی کورده‌وه، پشگوێخستنی خه‌ڵکی کورد بووه له لایه‌ن
سه‌رکرده‌یه‌تیی سیاسیی کورده‌وه. له هیچ گوتوبێژێکی کورد و داگیرکارانی کوردستان
و کورد و لایه‌نه بیانییه‌کاندا، خه‌ڵکی کورد له ورده‌کارییه‌کانی ئه‌و گوتوبێژانه
ئاگادار نه‌کراوه‌نه‌ته‌وه و هه‌میشه په‌راوێزێنراون. پرس به خه‌ڵکی کورد نه‌کراوه
و بۆچوون و ڕای خه‌ڵکی کورد وه‌رنه‌گیراوه. سه‌رکرده‌یه‌تیی سیاسیی کورد، ئیدی ئه‌گه‌ر
ته‌نێ یه‌ک که‌س بووبێت یا چه‌ند که‌س و چه‌ند پارتییه‌ک، هه‌ر خۆبه‌خۆ، چوونه‌ته
مه‌یدانی گوتوبێژه‌وه و بۆ خۆیان له هه‌مبه‌ر لایه‌نه‌کانی ناکورددا ڕوونیشتوون،
بێ ئه‌وه‌ی ده‌نگی خه‌ڵکیان وه‌رگرتبێت و بێ ئه‌وه‌ی بزانن خه‌ڵک چۆن ده‌نۆڕێته ئه‌و
کاره. له‌گه‌ڵ هه‌ر نێزیکبوونه‌یه‌کی سه‌رکرده‌یه‌تیی سیاسیی کورد له داگیرکارانی
کوردستان و ده‌سه‌ڵاتدارانی حوکوومه‌تی نێوه‌ند و له‌گه‌ڵ هه‌ر سه‌ردانێکیان بۆ به‌غدا
و له‌گه‌ڵ هه‌ر دانوستاندنێکیاندا، دڵی میلیۆنان کورد داده‌خورپێ و دێته له‌رزین
و هه‌موو وێکڕا هه‌ناسه له‌خۆ ده‌بڕن و چاوه‌نۆڕی ئه‌وه‌ن، سه‌رانیان هه‌ڵه‌یه‌ک
نه‌که‌ن و سازش له سه‌ر خواسته‌کانیان نه‌که‌ن، لێ هه‌رده‌م به پێچه‌وانه‌وه‌یه
و و هه‌رده‌م سه‌رانیان ئه‌گه‌ر شه‌قاوێک بیانبه‌نه پێش، ده شه‌قاو ده‌یانگێڕنه
دواوه. هه‌واڵ و ده‌نگۆیه‌کی له ژوور و ڕاڕه‌وه داخراوه‌کانی جێ جڤینه‌کانی سه‌رانی
کورد و سه‌رانی عیراق له به‌غداوه ده‌گاته خه‌ڵک و دزه ده‌کات و ده‌ده‌رێت،
مژده‌ی خۆش و په‌یامی باش به خه‌ڵکی کورد ناگه‌یه‌نێت.
عیراقێکی
ده‌یانه‌وێت دروستی بکه‌ن، ئایینی فه‌رمیی تێیدا ئایینی ئیسلام ده‌بێت و سه‌رچاوه‌ی
سه‌ره‌کی قانوونیش تێیدا هه‌ر ئایینی ئیسلام ده‌بێت. هه‌ر ده‌وڵه‌تێک به‌رگێکی ئایینی
به‌به‌ردا کرا و قانوونه‌کانی هه‌موو له ئایینه‌وه وه‌رگیران ، ئیدی ناکرێ نێوی
دیموکراتی و فره‌یی لێبنرێت و پێچه‌وانه‌ی هه‌موو تازه‌گه‌ری و گۆڕانێکه. وا پێده‌چێت
سه‌رانی کورد به‌و مه‌رجه قایل بووبن. قایلبوونیان به‌و مه‌رجه سازشه و هیچی دیکه.
پرسیی دابه‌شکردنی سامانی سروشتیی وڵات، که به
پله‌ی یه‌که‌م بۆ گه‌لی کوردستان نه‌فته، که یه‌کێکه له پرسه هه‌ره‌گرنگه‌کان،
له‌وه‌شدا سه‌رانی کورد خه‌ریکن سازش ده‌که‌ن. له‌وه‌ی که 5%ی داهاتی ئه‌و سامانه
بۆ ئه‌و ئوستانه بێت، که سامانه‌که‌ی تێدایه و 60%ی ئه‌و سامانه بۆ ئه‌و هه‌رێمه
فیدرالییه بێت، که سامانه‌که‌ی تێدایه و 35%ی سامانه‌که‌ش بۆ ده‌وڵه‌تی نێوه‌ند
(فیدرال)ی بێت، که باشووری کوردستان به گوێره‌ی ئه‌وه ده‌بێته خاوه‌نی 65%ی داهات
و سامانی سروشتی خۆی، وا بڕیاره سامانی سروشتی بخرێته ژێر کۆنترۆڵ و ده‌سه‌ڵاتی
حوکوومه‌تی نێوه‌نده‌وه و به گوێره‌ی ڕێژه‌ی دانیشتووانی وڵات و هه‌ر ئوستانێک
دابه‌ش بکرێت. به‌و پێیه‌ش گه‌لی باشووری کوردستان، که له نێوان 4-5 میلیۆندایه و گه‌لانی دیکه‌ی عیراق، که له نێوان
20-21 میلیۆن و پتردان، داهاته‌که له نێوان خۆیاندا به‌ش ده‌که‌ن، که کوردستان
له باشترین حاڵدا له 20-25%ی ئه‌و داهاته‌ی پتر به‌ر ناکه‌وێت، به‌وه‌ش جارێکی دیکه
سه‌رانی کورد سازشیان کرد و کورد خاپێنرا.
هه‌رچی
پرسی که‌رکووک و ناوچه‌کانی دیکه‌ی کوردستانیشه، که هێشتا له ژێر ده‌سه‌ڵاتی عیراقدان،
چ کارێکی جیددی بۆ نه‌کراوه و عه‌ره‌ب وا به سووک و سانایی، ئه‌گه‌ر سه‌رانی کورد
هێنده منجه‌منجکه‌ر و له‌ژێرلێوه‌وه‌قسه‌که‌ر بن، ده‌ستبه‌رداری نابن. به‌ندی 58ی
قانوونی به‌ڕێوه‌بردنی کاتیی عیراق، که سه‌رانی کورد هێنده‌ی باس ده‌که‌ن، تا ئه‌وڕۆ
یه‌ک شتی لێ جێبه‌جێ نه‌کراوه. عه‌ره‌بی عه‌ره‌باندنی که‌رکووک و ده‌ڤه‌ره‌کانی دیکه‌ش
هێشتا ماونه‌وه و وا به ئاسانییش به ته‌ما نیین ملیان بشکێنن و بڕۆن و هه‌رگیزیش ناڕۆن ئه‌گه‌ر به تۆبزی وه‌ده‌رنه‌نرێن.
پرسی مافی
چاره‌نووس[1]، که
به گوێره‌ی قانوونه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان مافی هه‌موو گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یه‌کی جیهانه،
له‌وه ناچێت سه‌رانی عیراق و عه‌ره‌بی عیراق بۆ کورد به ڕه‌وای ببینن و له ده‌ستووری
هه‌میشه‌ییدا بینووسن. سه‌رکرده‌یه‌تیی سیاسیی کورد، به پشتئه‌ستووربوون به ئه‌نجامی
ڕاپرسییه‌که‌ی مانگی یه‌کی 2005، که پتر له 98%ی خه‌ڵکی کورد داخوازیی سه‌ربه‌خۆیی
و کوردستانێکی ئازاد ده‌که‌ن، ده‌بوو له‌بری 8 ساڵ بۆ ڕاپرسیی له سه‌ر مافی چاره‌نووس،
3-4 ساڵێکی دانابا بۆ ئه‌وه‌ی له ده‌ستووردا بنووسرێت. بلا چاوێکیان له خوارووی
سوودان کردبا ، که هه‌م ماوه‌ی ڕاپرسییان بۆ مافی چاره‌نووس و جیابوونه‌وه له
سوودان که‌متر داناوه و هه‌میش ته‌واوی سامانی سروشتیی وڵاته‌که‌یان له‌گه‌ڵ حوکوومه‌تی
نێوه‌نددا، ده‌که‌نه دوو به‌شه‌وه و شتێک له‌وانه‌وه فێر بووایه‌ن.
سه‌رکرده‌یه‌تیی
سیاسیی کورد هه‌ر ته‌ونێک داده‌مه‌زرێنێت، مادام پرس به خه‌ڵکی کوردستان ناکات و
خه‌ڵکی کوردستان ناخوێنێته‌وه و گوێ له خه‌ڵکی کوردستان ناگرێت و ڕێکوڕه‌وان
دانوستاندن و گفتوگۆکانی ناخاته پێش چاوی خه‌ڵکی کورد و هه‌موو پرسه چاره‌نووسسازه‌کان
ناخاته نێو خه‌ڵکه‌وه و نایانکاته پرسێکی ڕۆژانه‌ی هه‌موو تاکێکی کورد و هه‌موو
تاکێکی کوردستانیی، هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه و ڕیسه‌کانی لێ ده‌کرێنه‌وه به خوری و گه‌لی
کوردستانیش هه‌میشه له سه‌ر ئه‌وه ڕاهاتووه، که سه‌ری سه‌رانی به کڵاوی نوێوه
ببینێت کاتێک له به‌غدا، ئه‌نقه‌ره، تاران یا دیمه‌شق ده‌گه‌ڕێنه‌وه کوردستان.
من بۆ خۆم
پێموایه سه‌رکرده‌یه‌تیی سیاسیی کورد، بۆ ئه‌وه‌ی بێ کڵاوله‌سه‌رنان بگه‌ڕێنه‌وه
کوردستان و گه‌لی باشووری کوردستانیش، بۆ ئه‌وه‌ی خۆی خاوه‌نی خۆی بێت، تاکه یه‌ک
ڕێگه‌یان له به‌رده‌مدایه، ئه‌ویش خۆدابڕینه له‌و زیندانه گه‌وره‌یه‌ی نێوی عیراقه
و کشانه‌وه‌یه له ته‌واوی ئه‌وه‌ی نێوی عیراقی پێوه‌یه و ئه‌وه‌ی پێوه‌ندی به
عیراقه‌وه‌یه و هیچی دی.
16/8/2005
[1]ماوه‌یه‌که تێرمی"مافی چانووس" له‌نێو کورددا و له‌کن کوردانێکی
"خۆبه‌ڕووناکبیرزان"، گۆڕاوه و کراوه به "مافی چاره‌ی خۆنووسین".
"مافی چاره‌نووس" له‌ڕووی زمانه‌وه وه‌ک ئه‌وه وایه بڵێین: مافی
نانخواردن، مافی ئاوخواردنه‌وه، مافی قسه‌کردن، مافی کارکردن، مافی خوێندن، مافی
نووسین، مافی ڕاده‌ربڕین. که بڵێین
"مافی چاره‌ی خۆ نووسین" ده‌بێ بشڵێین: مافی نانی خۆ خواردن، مافی ئاوی
خۆ خواردنه‌وه، مافی قسه‌ی خۆ کردن، مافی کاری خۆ کردن، مافی خوێندنی خۆ، مافی
نووسینی خۆ، مافی ڕای خۆ ده‌ربڕین، که ناکرێ وا بگوترێ. ڕه‌نگه ئه‌مه کورداندنی
"حق تقریرالمصیر"ی عه‌ره‌بی بێت، که وشه‌ی "المصیر" ده‌کاته:
چاره‌نووس. کاتێک مرۆڤ باسی چاره‌نووسی که‌سێک ده‌کات، مه‌به‌ستی ئه‌وه‌یه ئه‌و که‌سه
چی به سه‌ر هات و گه‌یشته کوێ و چ دواڕۆژێکی هاته پێش، که ڕێک ده‌کاته "المصیر"ه‌که‌ی
عه‌ره‌ب.هه‌رچی "مافی چاره‌ی خۆ نووسین"ه، وه‌ک ئه‌وه وایه بڵێین: ده‌مووچاو
و ڕوومه‌ت نووسین، واته: که‌سێک ڕوومه‌ت و ده‌موچاوی خۆی وه‌ک ده‌فته‌ر و ته‌خته‌ڕه‌ش
به‌کار ده‌بات و له سه‌ری ده‌نووسێت. پێموایه "مافی چاره‌ی خۆنووسین"
هه‌ڵه‌یه و "مافی چاره‌نووس" ڕاسته.
No comments:
Post a Comment