Saturday 26 February 2005

پایته‌خته‌که‌ی نێو دڵ

پایته‌خته‌که‌ی نێو دڵ

ئه‌مجه‌د شاکه‌لی

له‌و  پرۆژه‌قانوونه‌ی فیدرالی، که‌ هه‌ردوو زلحیزبه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی کوردستان په‌سه‌ندیان کرد و پێکه‌وه‌ مۆریان کرد و دایانه‌ عیراقییه‌کان، که‌رکووک به‌ پایته‌ختی کوردستان، نێو ده‌برێت. ده‌سه‌ڵاتی به‌عس و سه‌ددام حوسه‌ین ڕووخا و که‌رکووک ڕزگاری بوو، به‌ڵام هه‌ردوو زلحیزبه‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی کوردستان له‌وه‌ی، که‌ که‌رکووک پایته‌ختی کوردستان بێت، په‌شیمان بوونه‌وه‌. نه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌ به‌ڵکه‌ نه‌ که‌رکووک و نه‌ ده‌ڤه‌ره‌کانی سه‌ر به‌ که‌رکووک (خورماتوو، کفری، که‌لار، چه‌مچه‌ماڵ) و نه‌ خانه‌قین و مه‌نده‌لی و شه‌نگال و ته‌نانه‌ت مه‌خمووری تا دوێنێی سه‌ر به‌ هه‌ولێریشیان بۆ نه‌خرایه‌وه‌ سه‌ر هه‌رێمی کوردستان. ئێستا پاش ئه‌وه‌ی باشووری کوردستان کرایه‌وه‌ به‌ عیراق و پاش ئه‌وه‌ی کوردی باشوور عیراقێنرانه‌وه‌، سه‌رانی کورد، وا به‌ کاوه‌خۆ خه‌ریکن کورد به‌وه‌ قایل بکه‌ن، که‌ به‌ڵێ که‌رکووک له‌ نێو دڵی کورددایه‌ و له‌ نێو دڵدا پایته‌خته‌. له‌ گفتوگۆیه‌کیدا له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌ی ئه‌ڵمانی"Die Welt"[1]،  مه‌سعوود بارزانی ده‌ڵێت:"که‌رکووک ته‌نیا له‌ دڵی ئێمه‌دا پایته‌ختی کوردستانه‌". ئه‌مه‌ی مه‌سعوود بارزانی ده‌یڵێت، مراندن و ساردکردنه‌وه‌ی هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتمانیی مرۆڤی کورده‌، چونکه‌ ئه‌مه‌ ڕێک وه‌ک {من رﺃﻯ منکم منکرا فلیغیره بیده ﻔﺈن لم یستطع فبلسانه ﻔﺈن لم یستطع فبقلبه وذلك ﻀﻌ الایمان}ه‌، واته‌: {ئه‌گه‌ر که‌سێک له‌ ئێوه‌ خراپه‌یه‌کی بینی، با به‌ ده‌ستی خۆی بیگۆڕێت، ئه‌گه‌ر نه‌یتوانی با به‌ زمانی بیگۆڕێت، ئه‌گه‌ر نه‌یتوانی با دڵی بیگۆڕێت، ئه‌وه‌ش لاوازترین بڕوایه‌}. ئه‌گه‌ر که‌رکووک له‌ دڵدا پایته‌ختی کوردستان بێت، ئه‌وه‌ لاوازترین و بێده‌سه‌ڵاترین و بێواتاترین هه‌سته‌ له‌هه‌مبه‌ر که‌رکووک. ئه‌وه‌ کاڵکردنه‌وه‌ی نه‌خشه‌ی که‌رکووک و سڕینه‌وه‌یه‌تی له‌ مێشک و هزر و بڕوای مرۆڤی کورددا. سه‌رانی کورد، له‌و ڕۆژه‌وه‌ی که‌ قانوونی کاتیی عیراقیان مۆر کرد و به‌ندی 58 یان قه‌بووڵ کرد و قایل بوون به‌وه‌ی سێ ئوستان(بێ که‌رکووک) بتوانێت هه‌رێمێکی فیدرالی چێ بکات و کوردیان له‌ ئه‌نجومه‌نی باژێڕی که‌رکووکدا به‌ 25% دانا و عه‌ره‌بی که‌رکووکیان هێشته‌وه‌، ئیدی هه‌ر له‌وده‌مه‌ی ڕا، که‌رکووکیان وه‌ک پایته‌ختی کوردستان، ته‌نێ له‌ دڵی کورددا هێشته‌وه‌ و به‌ واقیع دایانه‌ ده‌ستی عیراقییه‌کانه‌وه‌. ئێستاش هیچ یه‌کێک له‌ سه‌رانی کورد ڕێکوڕه‌وان نه‌یگوتووه‌ و ناڵێت، که‌ که‌رکووک کوردستانه‌ و بڕایه‌وه‌. جارێک ده‌ڵێن:"که‌رکووک شاری پێکه‌وه‌ ژیانه‌". جارێکی دیکه‌ ده‌ڵێن:"که‌رکووک شاری برایه‌تییه‌". جارێکی تر ده‌ڵێن:"که‌رکووک شارێکی عیراقییه‌ و ناسنامه‌که‌ی کوردستانییه‌". جارێکیش"که‌رکووک قودسی کوردستانه‌" و جارێکی دیکه‌ش "که‌رکووک دڵی کوردستانه‌". ئه‌گه‌ر سه‌رانی کورد، وه‌ک خه‌ڵکی کورد، بڕوایان به‌وه‌ هه‌بێت، که‌ که‌رکووک وه‌ک خاک کوردستانه‌، ئیدی هیچ به‌ڵگه‌ و پاساو و منجه‌منج و چپه‌ و لێوه‌له‌رزه‌یه‌کی نه‌گه‌ره‌که‌ و با ڕێکوڕه‌وان و بێ دوودڵیی بڵێن که‌رکووک کوردستانه‌. که‌ وا نه‌ڵێن، ئه‌وا ئیدی که‌رکووک ته‌نێ له‌ دڵدا ده‌مێنێته‌وه‌ و به‌ره‌به‌ره‌ و ڕۆژ له‌ دوای ڕۆژ، ئه‌و دڵانه‌ش بێهێز ده‌بن و له‌ لێدان ده‌که‌ون و نێوی که‌رکووکیش ڕه‌نگه‌ ئیدی به‌ بیردا نه‌یه‌ت.
هه‌ر له‌و گفتوگۆیه‌یدا له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌ی ئه‌ڵمانی"Die Welt"،  مه‌سعوود بارزانی،  بێجگه‌ له‌ پرسی که‌رکووک، که‌ ته‌نێ له‌ دڵدا هێشتییه‌وه‌ و کردی به‌ پرسێکی دڵه‌کی، باس له‌وه‌ش ده‌کات، که‌ خۆی ده‌بێته‌ سه‌رۆکی هه‌رێم و نێچیرڤان بارزانی ده‌بێته‌ سه‌رۆکی حوکوومه‌تی یه‌کگرتووی کوردستان و جه‌لال تاڵه‌بانی ده‌بێته‌ سه‌رۆکی عیراق و ئه‌و حوکوومه‌ته‌ یه‌کگرتووه‌ی کوردستانیش _ که‌ سێ چوار وه‌زاره‌ته‌ گرنگه‌کانیان یه‌کناگرنه‌وه‌ _  دوو پایته‌ختی ده‌بێت و هه‌ردوو پایته‌خته‌که‌ی ئێستا(هه‌ولێر و سلێمانی) هه‌ر وه‌ک خۆیان ده‌مێننه‌وه‌. لێره‌دا ته‌نێ دهۆک،  بێ پایه‌ و بێ به‌رپرسیاریه‌تیی ده‌مێنێته‌وه‌ و نابێته‌ پایته‌خت. سه‌ره‌تای ساڵانی 1980کان، کاک "عوسمانی قادر مونه‌ووه‌ر"، یادی به‌خێر، که‌ به‌ "خاڵه‌ عه‌ففان" ناسراوبوو و ساڵانێکی دواتر به‌ ده‌ستی جه‌لالیستان شه‌هید کرا، فه‌رمانده‌یه‌کی پێشمه‌رگه‌یی حیزبی سۆسیالیستی کوردستان بوو. جارێکیان کار به‌ سه‌ر پێشمه‌رگه‌کانی ده‌سته‌که‌ی خۆیدا دابه‌ش ده‌کات و به‌ یه‌کێک ده‌ڵێت تۆ فه‌رمانده‌ی که‌رتی و به‌وی دیکه‌ ده‌ڵێت تۆ به‌رپرسی فڵانه‌ شتیت و به‌ یه‌کێکی دیکه‌ ده‌ڵێت تۆ به‌رپرسی شتێکی دیکه‌یت و کار و به‌رپرسیی بۆ هه‌موویان دابین ده‌کات. یه‌کێکیانی له‌ یاد ده‌چێت و هیچ به‌ر‌پرسییه‌کی پێ ناسپێرێت. ئه‌ویش ده‌ڵێت،  کاک عوسمان ئه‌ی من، منت له‌بیر چوو ئه‌ی من چیم؟. کاک عوسمانیش ده‌ڵێت: "تۆیش حه‌یاته‌که‌یت". به‌و جۆره‌ دڵی که‌سیان نائێشێنێت و کار بۆ هه‌موویان داده‌نێت. ده‌کرێ دهۆکیش وه‌ک پێشمه‌رگه‌که‌ی له‌مه‌ڕ کاک عوسمانی قادر مونه‌ووه‌ر، پایه‌ی"حه‌یاته‌که‌" وه‌رگرێت.
26/2/2005




 ، 25/2/2005.    http://klawrojna.com/، ماڵپه‌ڕی   24/2/2005    http://www.peyamner.com/ ماڵپه‌ڕی   [1]